Ορισμός
Αποτυχία στη χρήση αναπτυξιακά αναμενόμενων ήχων της ομιλίας όπως λάθη στην παραγωγή, τη χρήση, την έκφραση ή την οργάνωση του ήχου (φωνήματος), αντικαταστάσεις ή παραλείψεις ήχων.
Χαρακτηριστικά
απλοποιήσεις συλλαβών (π.χ. λάπα αντί ντουλάπα)
αναδιπλασιασμοί συλλαβών ( π.χ. τιτί αντί για κουτί)
παραλείψεις φωνημάτων ή συμφωνικών συμπλεγμάτων (μωό αντί για μωρό, πίτι αντί σπίτι)
μετάθεση φωνημάτων (π.χ. βλιβίο αντί βιβλίο)
αντικαταστάσεις φωνημάτων (π.χ. φάλασσα αντί θάλασσα, λόδα αντί ρόδα, βέντρο αντί δέντρο, βελφίνι αντί δελφίνι, τσέρω αντί ξέρω)
αλλοίωση φωνημάτων
Πρόγνωση
Η πλειοψηφία των παιδιών που παρουσιάζουν αρθρωτικές-φωνολογικές διαταραχές ολοκληρώνουν το πρόγραμμα αποκατάστασής τους με απόλυτη επιτυχία.
Μελέτες σε παιδιά με φυσιολογική ανάπτυξη απέδειξαν ότι οι καλές γλωσσικές δεξιότητες είναι δείκτης πρόγνωσης της σχολικής επίδοσης αργότερα (Share 1995), ενώ αντίστοιχες έρευνες σε παιδιά με μαθησιακές διαταραχές έδειξαν καθυστέρηση στην ανάπτυξη της γλώσσας τόσο σε φωνολογικό επίπεδο, όσο και στο εύρος του λεξιλογίου και στην προφορική έκφραση (Gallagher, Frith & Snowling).
Επίσης, σύμφωνα με έρευνες, το παιδί του νηπιαγωγείου που δεν έχει επαρκώς κατανοήσει την έννοια του συλλαβισμού, της κατηγοριοποίησης και άλλες χωροχρονικές έννοιες της προσχολικής ηλικίας, δεν προφέρει όλους τους ήχους της γλώσσας μας και ο λόγος του είναι λακωνικός ή ασαφής, θα αντιμετωπίσει μεγαλύτερη δυσκολία στην αφομοίωση της ύλης στην Α’ Δημοτικού, από το συνομήλικό του ο οποίος έχει κατακτήσει τα παραπάνω.
Τι είναι η Φωνολογική Ενημερότητα
Φωνολογική Ενημερότητα είναι η συνειδητή διάκριση και ανάλυση της ομιλίας στα επιμέρους στοιχεία της, δηλαδή των λέξεων που αποτελούν την πρόταση, των συλλαβών που αποτελούν τη λέξη, και των φωνημάτων που αποτελούν τη συλλαβή.
Φωνολογική Ενημερότητα δεν είναι μόνο η διάκριση των φωνημάτων μέσα στη λέξη, αλλά και η αντίληψη των σχέσεων μεταξύ τους. (π.χ. το σύμπλεγμα |τρ| αποτελείται από δύο φωνήματα το |τ| και το |ρ|), η αντίληψη της ομοιοκαταληξίας (π.χ. κεράσι/ φαράσι) καθώς επίσης και ο συνειδητός χειρισμός τους μέσα στη λέξη για τη δημιουργία νέων λέξεων (π.χ. αλλαγή της θέσης των φωνημάτων πράγα – πάργα)
Έλλειμμα σε λειτουργίες της φωνολογίας όπως συμβαίνει στα παιδιά με φωνολογική διαταραχή αυξάνει τον κίνδυνο για δυσκολίες στην ανάγνωση, γραφή και ορθογραφία.